کفکش یکی از پرکاربردترین تجهیزات در سیستمهای آبرسانی، زهکشی و تخلیه آب است. اما در کنار عملکرد فنی این پمپ، وجود یک قطعه کوچک و حیاتی با نام فلوتر نقش تعیینکنندهای در سلامت و طول عمر آن دارد. فلوتر نهتنها مانع از خشک کار کردن موتور میشود، بلکه بهطور هوشمند روشن و خاموش شدن پمپ را کنترل میکند. شناخت دقیق عملکرد و کاربرد فلوتر، گامی مهم در بهرهبرداری ایمن و بهینه از پمپ کفکش است.
فلوتر کفکش چیست و چه وظیفهای در عملکرد پمپ دارد؟
فلوتر کفکش یک سوئیچ خودکار است که سطح مایع را تشخیص داده و براساس آن، پمپ را خاموش یا روشن میکند. این قطعه معمولاً بهصورت شناور طراحی میشود و هنگام کاهش سطح آب، پمپ را خاموش میکند تا از خشک کار کردن و آسیبدیدگی جلوگیری کند. درواقع، فلوتر یک نگهبان بیصدا برای پمپ است.
چگونه فلوتر سطح آب را تشخیص میدهد؟
فلوتر معمولاً از یک جسم سبک و مقاوم تشکیل شده که درون آب شناور میماند. با بالا و پایین رفتن سطح مایع، فلوتر حرکت کرده و از طریق یک کلید الکتریکی داخلی، فرمان قطع یا وصل جریان برق به موتور را صادر میکند.
مکانیزم روشن و خاموش شدن خودکار پمپ توسط فلوتر
زمانی که سطح آب به حد مطلوب برسد، فلوتر به حالت افقی یا مایل قرار میگیرد و اجازه میدهد پمپ روشن شود. اما با کاهش آب و پایین آمدن فلوتر، اتصال قطع شده و پمپ خاموش میشود. این سیستم از سوختگی موتور و خشک کار کردن جلوگیری میکند.
انواع فلوتر مورد استفاده در کفکش
- فلوتر مکانیکی: رایجترین نوع با قطع و وصل فیزیکی جریان برق
- فلوتر الکترونیکی (سنسوردار): با حساسیت بالا و عملکرد دقیقتر
- فلوتر شناوری ساده: بدون سیم، برای اطلاع صرف از سطح آب
- فلوتر دو حالته و سه حالته: مناسب برای سیستمهای تخلیه یا کنترل سطح
تفاوت در دقت، قیمت، دوام و نوع نصب
قیمت تقریبی | طول عمر | نحوه نصب | دقت عملکرد | نوع فلوتر |
ارزان | بالا | آسان | متوسط | مکانیکی |
گرانتر | متوسط | نیاز به تابلو برق | بسیار بالا | الکترونیکی |
بسیار ارزان | محدود | صرفاً اطلاعدهنده | پایین | شناوری ساده |
متوسط | بالا | قابل تنظیم | بالا | سهحالته (هوشمند) |
بدنه، شناور، سیم، سوئیچ قطع و وصل، و اتصالات داخلی
ساختار فلوتر از یک پوسته مقاوم به رطوبت، سوئیچ الکتریکی داخلی، کابل برق عایقشده، و گاهی اوقات وزنه یا تنظیمکننده ارتفاع تشکیل شده است. کیفیت این اجزا نقش مستقیمی در دقت عملکرد و دوام آن دارد.
فلوتر سرخود (متصل به بدنه پمپ) و فلوتر جداگانه
در برخی کفکشها (کفکش اتومات)، فلوتر به بدنه پمپ متصل است و به صورت پیشفرض همراه دستگاه ارائه میشود. در مدلهای دیگر، فلوتر بهصورت جداگانه در استخر یا مخزن نصب میشود و از طریق تابلو برق یا رله فرمان، پمپ را کنترل میکند.
استفاده از فلوتر در چاههای کمعمق و استخرهای کشاورزی
در این پروژهها، وجود فلوتر کمک میکند تا پمپ در صورت پایین آمدن سطح آب بلافاصله خاموش شود. این موضوع بهویژه در فصل تابستان که منابع آبی کاهش مییابند، اهمیت دارد.
فلوتر در سیستمهای پمپاژ شهری و صنعتی
در صنایع و تصفیهخانههای شهری، فلوتر برای کنترل خودکار تخلیه مخازن فاضلاب، حوضچههای آب باران و سیستمهای زهکشی کاربرد دارد.
فلوتر در سیستمهای تخلیه اضطراری و فاضلاب
در این نوع سیستمها، فلوتر بهگونهای نصب میشود که تنها هنگام بالا آمدن غیرعادی سطح آب، پمپ را فعال کند تا از بروز خسارات جلوگیری شود.
چگونه فلوتر از سوختن موتور پمپ جلوگیری میکند؟
فلوتر از روشن ماندن پمپ در زمانی که آبی برای پمپاژ وجود ندارد، جلوگیری میکند. بدون فلوتر، موتور بهصورت خشک کار کار کرده و بهسرعت داغ میشود که این امر منجر به سوختن سیمپیچ و خرابی کامل دستگاه خواهد شد.
تأثیر کار نکردن فلوتر بر خرابیهای رایج کفکش
عدم عملکرد صحیح فلوتر میتواند باعث سوختن پیاپی موتور، کاهش عمر بلبرینگها، ایجاد نوسان جریان و خرابی کلید حرارتی شود.
نشانههای خرابی فلوتر کفکش
- کفکش حتی با وجود آب هم روشن نمیشود.
- قطع و وصلهای پیدرپی بی دلیل
- عملکرد معکوس: روشن ماندن دائم یا خاموشی همیشگی
چگونه فلوتر را با مولتیمتر یا تست دستی بررسی کنیم؟
برای تست فلوتر، آن را در حالت افقی قرار دهید و با مولتیمتر بررسی کنید که آیا مدار وصل شده یا خیر. تغییر حالت فیزیکی فلوتر باید منجر به باز یا بستهشدن اتصال شود.
راهنمای گامبهگام تعویض فلوتر
۱. قطع برق
۲. باز کردن درب بدنه یا تابلو
۳. شناسایی اتصالات فلوتر
۴. نصب فلوتر جدید و تست عملکرد
۵. آبگیری مخزن و بررسی در حالت واقعی
پمپهای بدون فلوتر برای چه شرایطی طراحی شدهاند؟
در پروژههایی که سیستم کنترل دستی یا تابلو برق دارای حسگر سطح دارند، میتوان از کفکش بدون فلوتر استفاده کرد. البته در این موارد باید دقت بیشتری در پایش سطح آب داشت.
فلوتر برای آب تمیز، گلآلود، فاضلاب و سیالات صنعتی
برای سیالات آلوده یا دارای اسید، باید از فلوترهایی با بدنه PVC یا پلیاتیلن مقاوم استفاده شود. در پروژههای تمیز، فلوترهای استاندارد نیز عملکرد قابلقبولی دارند.
توصیههایی برای نگهداری و افزایش عمر فلوتر
- جلوگیری از رسوبگیری بدنه
- تمیز کردن فصلی سیم و شناور
- بررسی عدم پیچخوردگی کابل
- تست عملکرد قبل از فصل کاری
آیا میتوان فلوتر را جدا کرد؟
بله. در مدلهای سرخود، با باز کردن سیم اتصال، میتوان فلوتر را حذف یا تعویض کرد. اما توصیه میشود حتیالامکان از سیستمهای دارای فلوتر استفاده شود.
جمعبندی
فلوتر یک قطعه کوچک ولی بسیار حیاتی در پمپهای کفکش است. وجود آن مانع از بروز خسارات سنگین و خرابیهای زودرس میشود. با انتخاب فلوتر مناسب، بهرهوری پمپ افزایش یافته و طول عمر سیستم پمپاژ بهشکل چشمگیری ارتقا مییابد. برای خرید پمپ کفکش دارای فلوتر یا افزودن فلوتر به سیستم موجود، حتماً از مشاوره تخصصی استفاده کنید تا انتخابی مطمئن، ایمن و پربازده داشته باشید.